علل از دست دادن حس بویایی
از دست دادن حس بویایی ( آنوسمی ) یا فقدان حس شامه از دست دادن کامل حس بویایی است بدون درک خود را از بو، که ممکن است شما خود را در وضعیت خطرناک قرار دهید به عنوان مثال، بدون توانایی تشخیص بو، شما ممکن است در وضعیت خطرناکی مانند ( نشت گاز، دود ناشی از آتش و غیره ) قرار گیرید اختلالات طعم و بوی غذا هر سال صدها هزار نفر را در آمریکا به ملاقات با پزشک می فرستد خوشبختانه برای اکثر مردم، فقدان حس شامه یک مزاحم موقتی، ناشی از شدت گرفتگی بینی به علت سرماخوردگی است و پس از گذر از دوره سرماخوردگی بر طرف می شود.
توانایی بویایی همچنین روی توانایی برای طعم غذا تاثیر می گذارد. بدون حس بویایی، جوانه های چشایی تنها می توانند چند طعم را شناسایی کنند و این می تواند روی کیفیت زندگی شما تاثیربگذارد.از دست دادن حس بویایی میتواند باعث سوء تغذیه و حتی افسردگی شود.
علل از دست دادن حس بویایی
احتقان بینی ناشی از ( سرما خوردگی، عفونت تنفسی فوقانی، آلرژی، عفونت سینوس و کیفیت هوای پایین ) شایع ترین علل فقدان حس شامه است دیگر علل فقدان حس شامه عبارت از: شرایط پزشکی خاص مثل چاقی، دیابت، فشار خون، سوء تغذیه، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، بیماری MS، مشکلات تغذیه ای، مشکلات دندانی، شرایط مادرزادی و اختلالات هورمونی می باشد. در اورای میگرن نیز ممکن است تغییراتی در حس بویایی، چشایی و لامسه ایجاد شود.
مانند حس بینایی و شنوایی، حس بویایی با افزایش سن ضعیف تر می شود ( سن بالای 60 سال )
برخی از داروها مانند ( آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد التهاب، داروهای قلب و غیره )
پولیپ بینی - رشد غیر سرطانی کوچک در بینی و سینوس ها است که سبب مسدود کردن راه بینی می شود.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند آفت کش ها و یا حلال
آسیب به بینی و اعصاب بویایی در اثر عمل جراحی یا ضربه به سر
پرتو درمانی برای سرطان سر و گردن
سوء استفاده از کوکائین
تشخیص فقدان حس بویایی
نشانه آشکار از فقدان حس شامه، از دست دادن بویایی است اگر شما تجربه از دست دادن بو که نمی دانید مربوط به آلرژی یا سرماخوردگی باشد و پس از یک یا دو هفته بهتر نشد با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک با نگاه در داخل بینی با یک ابزار خاص، برای دیدن پولیپ و یا رشد آن بررسی انجام می دهد ممکن است به تست های بیشتر توسط یک پزشک متخصص در مشکلات بینی و سینوس ENT و یا گوش و حلق و بینی ) برای تعیین علت فقدان حس شامه نیاز باشد. ممکن است برای تشخیص CT اسکن، MRI، اندوسکوپی بینی، تست بویایی) لازم باشد.
درمان از دست دادن حس بویایی
اختلالات بویایی در بیش از 50 در صد موارد قابل درمان هستند . شما میتوانید بویایی خود را با استفاده از تست بویایی استاندارد ایران ارزیابی کنید. با درمان حس بویایی معمولا بر می گردد. اگر احتقان بینی ناشی از یک حساسیت یا سرماخوردگی، علت فقدان حس شامه باشد معمولا درمان نیاز ندارد و این مشکل بهتر خواهد شد. استفاده کوتاه مدت از ضد احتقان بینی، ممکن است راه بینی را باز نماید به طوری که شما می توانید راحت تر نفس بکشید. با این حال، اگر با ضد احتقان بینی بدتر و یا پس از چند روز برطرف نشد به دکتر خود مراجعه کنید شما ممکن است عفونت داشته و نیاز به آنتی بیوتیک است و یا شرایط پزشکی دیگری مطرح باشد.
شما می توانید با انجام تست بویایی زندگی لذت بخش تر و ایمن تر داشته باشید.
منابع:
درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»
ارزیابی حس بویایی در معاینات شغلی
حس بویایی یکی از قدرتمندترین حواس انسان در تشخیص نوع و منشاء خطر می‌باشد. از این رو داشتن حس بویایی سالم از شرایط اولیه برای استخدام افراد در مشاغلی است که در آنها مخاطراتی چون آتش‌سوزی، انفجار، نشت مواد شیمیایی، مواد سمی و رادیواکتیو در سطح بالایی قرار دارد. به عنوان مثال برای یک آتشنشان، اختلال بویایی میتواند بسیار ناتوان‌کننده باشد و ایمنی خود و اطرافیانش را در مخاطره قرار دهد. همچنین در برخی از مشاغل، عملکرد افراد به سلامت جسمی آنها وابسته است. به عنوان مثال استخدام فردی با اختلال بویایی برای شغل پلیس مواد مخدر میتواند کارایی وی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. مشاغلی که در آنها دارا بودن حس بویایی سالم اهمیت بیشتری دارد، عبارتند از:
- کارکنان صنایع نفت، گاز، شیمی، پتروشیمی و پالایشگاه
- کارکنان انرژی اتمی
- نیروهای نظامی و انتظامی
- آتش نشانان و کارگران خدمات عمومی شهرداری
- پزشکان، پرستاران و کارکنان بیمارستان
- کارگران شاغل در کارخانجات چوب، کاغذ، منسوجات و مواد سلولزی
- کارکنان کنترل کیفیت صنایع غذایی، آشامیدنی، دارویی و بهداشتی
- کارگران معدن
- رانندگان وسایل نقلیه سنگین
با وجود اهمیت حس بویایی در طب کار، هیچ الزامی برای ارزیابی حس بویایی در معاینات سلامت شغلی وجود ندارد و در قوانین استخدامی فقط انجام آزمایشاتی مانند تست تنفس، شنوایی‌سنجی و بینایی‌سنجی تصریح شده است. در حالیکه اهمیت حس بویایی در برخی از مشاغل کمتر از حواس بینایی و شنوایی نمی‌باشد و توجه به آن، برای ارتقای ایمنی محیط کار و پیشگیری از حوادث ناشی از کار، امری ضروری است.
سلامت فردی
قرارگیری مداوم در معرض برخی مواد شیمیایی میتواند به حس بویایی افراد آسیب وارد نماید. تحقیقات نشان داده‌اند مواجهه طولانی مدت با فلزاتی چون آرسنیک، کادمیم، کروم، مس، جیوه، نیکل و روی و مواد شیمیایی مانند، استون، هیدروژن سولفاید، اکریلات و متاکریلات، بنزن، هگزان، تولوئن، تری کلراتیلن و انواع حلال‌ها باعث کاهش یا از بین رفتن حس بویایی افراد میگردد.
منابع علمی:
| از بین رفتن حس بویایی در کارگران بخش قالبگیری تزریقی پلاستیک | Olfactory loss in poly (acrylonitrile-butadiene-styrene) plastic injection-moulding workers,Shu-Fang Cheng,Occupational Medicine,Volume 54, Issue 7 |
| مواجهه مداوم با کادمیم باعث اسیب به سیستم بویایی میگردد. | Olfactory impairment after chronic occupational cadmium exposure,Rose CS,Journal of Occupational Medicine, 34(6):600-5 |
| حس بویایی کارگران در معرض مدام هیدروژن سولفاید آسیب می‌بیند. | Long-term effects on the olfactory system of exposure to hydrogen sulphide,Hirsch,Journal of Occupational and Environmental Medicine 56:284-287 |
| کرومات حس بویایی کارگران را دچار اختلال می‌نماید. | Occupational impairment of the olfactory sense of chromate producing workers (author's transl).Watanabe, Japanese journal of industrial health 23(6):606-11. |
| قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حلال‌های آلی شامل تتراهیدروفوران، سیکلوهگزان، استون و سایر کتون‌ها در کارگران باعث ایجاد رینیت و آنوسمی میگردد. | Toxic anosmia and rhinitis due to occupational solvent exposure,Muttray A1, Haxel B, Mann W, Letzel S.HNO. 2006 Nov;54(11):883-7. |
| مواد شیمیایی که در پوشش‌های ضد آب به کار می‌روند باعث ایجاد آنوسمی در کارگران می‌گردند. | Anosmia in association with occupational use of a waterproof coating chemical, Timo Hannu, Elina Toskala, Timo Tuomi and Markku Sainio, Occupational Medicine 2005;55:142–144 |
| ایجاد آنوسمی بعد از قرارگرفتن در معرض اینسکتیساید بر پایه پیریترین. | Anosmia after exposure to s pyrethrin-based insecticide, Fabriziomaria Gobba and Caroltta Abbacchini, International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 2012;25(4):506–512 |
| ایجاد اختلال شناختی و مشکلات بویایی در کارگران شاغل در محیط‌های دارای ترکیبات آلی فرار | Cognitive impairment and olfactory panic from occupational exposure to VOCs,Reinhartz A,Am J Ind Med. 2006 Oct;49(10):862-4. |
| مواجهه با مواد شیمیایی مانند کادمیوم، کروم، منگنز، آرسنیک، جیوه و سرب باعث ایجاد اختلال در سیستم بویایی افراد میگردد. | Olfactory toxicity: long-term effects of occupational exposures,Gobba F,Int Arch Occup Environ Health. 2006 Apr;79( |
منابع:
درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»
ارزیابی حس بویایی در معاینات شغلی
نقش بویایی در عاشق شدن
عشق میتواند تأثیر بسیار زیادی بر حواس داشته باشد ..تحقیقات جدید نشان می دهد یک حس بویایی برای یک رابطه دراز مدت خوب بسیار حیاتی است.
تیم داولینگ (Tim Dowling) نویسنده گاردین، از تجربه خود در یک آزمایشگاه ژنتیک نوشته بود که در آنجا آزمایشاتی بر روی DNA خودش و همسرش انجام داده بود تا ببیند با هم مطابق هستند یا خیر.
وقتی می خواست درست یا غلط بودن باور قدیمی که دو طرف بوی یکسان دارند را ثابت کند، کنجکاویاش تحریک شد.
ظاهراً انسان ها می توانند قسمت های خاصی از DNA معشوقشان که تشکیل دهنده سیستم ایمنی آنهاست و ژن های سازگاری بافتی ماژور (MHC) نامیده می شوند را بو بکشند تا بفمند با چه کسی سازگاری دارند.
افراد به سمت کسانی کشیده می شوند که ترکیبات MHC آنها با هم متفاوت است طوریکه سیستم ایمنی فرزندانشان بتواند دربرابر تعداد بیماری های بیشتری از او محافظت کند.
این تصور که بوی افراد به تمایلشان به جذب شدن به سمت افراد خاص با ترکیبات MHC خاص مرتبط است بر مبنای یک تحقیق بسیار معروف است که نشان می دهد زنان بوی تی شرت هایی که توسط مردانی که MHC متفاوت با آنها داشته اند پوشیده شده را ترجیح می دهند و به نظرشان می رسید که بوی تی شرت هایی که توسط مردانی با MHC مشابه با خودشان پوشیده شده، نامطبوع بوده است.
مشخص می شود که داولینگ و همسرش کاملاً با هم سازگار بوده است ترکیبات MHC آنها تفاوت های عمده ای با هم داشته است.
به نظر می رسد که آنها خیلی خوب همدیگر را بو کشیده و پیدا کرده اند.
تجربه
داولینگ انعکاسی از این است که چطور بو می تواند به شما کمک کند شریک
زندگی خود را پیدا کنید.و بااینکه این تنها راه پیدا کردن نیمه گمشده در
زندگی نیست، اما یکی از آن عواملی است که اتفاقاً خیلی ها نادیده می گیرند.
حس بویایی افراد علاوه بر اینکه کمک می کند شریک زندگی مناسب خود را پیدا کنند، کمک می کند بتوانند ارتباط را با آن فرد حفظ کنند.
تحقیق
دیگری نشان می دهد که وقتی زنی عاشق نباشد، خیلی عالی می تواند بوی نامزد،
دوستان معمولی پسر و دوستان دخترش را از هم تشخیص دهد. اما وقتی عاشق است،
توانایی او برای تشخیص بوهای دوستان با جنس مخالف خودش کمتر می شود.
یک
زن هرچه احساس وابستگی بیشتری به شریک زندگی اش بکند، کمتر می تواند بوی
مردان را تشخیص دهد، مردان دیگری که اگر رابطه او با معشوق کنونی اش بهم
بخورد، آنها هم می توانند شریک های خوبی برای زندگی او باشند.
منابع:
درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»
نقش فرومون در حس بویایی
فرومون چیست؟
انسانها و دیگر حیوانات سیستم بویایی دارند که کار آن آشکار کردن و فرق گذاشتن بین هزاران ترکیب شیمیایی است. بیشتر از 50 سال است که دانشمندان پی برده اند که حشرات و حیوانات ترکیبات شیمیای را بصورت روغن یا عرق از خود ترشح می کنند که به آنها اجازه برقراری یک ارتباط بی صدا را می دهد. اگر چه این تعریف جای بحث داشته و بارها اصلاح شده است اما بطور کلی فرومونها ترکیبات پیچیده ای هستند که یکسری سیگنالها را بین ارگانهای گونه های یکسان منتقل می کنند. آنها تنها یک بخش از تنوع گوناگون ترشحاتی هستند که از یک حشره و یا حیوان ساتع می شوند و بعضی از فرومونها بوی مشخصی ندارند.
این موضوع همچنان به اثبات علمی نرسیده که آیا انسان ها این هورمون را در بدن خود تولید می کنند یا خیر اما دلایلی حسی بر وجود چنین هورمونی وجود دارد . احساس نزدیکی با فردی که در اولین دیدار با او هستید و یا تشخیص اعضای خانواده از طریق رایحه نامشخصی از بدن آنها همه و همه به گونه ای می توانند نشانگر وجود فرومون ها باشند .
این هورمون در انواع گوناگونی وجود دارد . دسته ای از آنها موجب جلب جنس مخالف شده و دسته ای دیگر شما را دوستانه جلوه می دهند .
به‌طور معمول و در اثر تجارب گوناگون از کودکی تا بزرگسالی درمی‌یابیم که برخی از بوها، مثلا برخی عطرها تحریک‌کننده‌تر از بوهای دیگر هستند. در سال‌های اولیه زندگی، برقراری روابط زناشوییو همراهی آن با استشمام بوی عطر همسر میتواند در برانگیختگی فرد در سال‌های بعدی نیز تاثیرگذار باشد، به‌علاوه بویی که از نواحی تناسلی ترشح می‌شود، ممکن است در برخی افراد باعث برانگیختگی جنسی شود. استفاده از عطرهای طبیعی و صنعتی میتواند در برانگیختگی جنسیموثر باشد. بسیاری از افراد برای افزایش جذابیت جنسی خود، علاوه بر پوشیدن لباس‌هایی که جذاب‌ترند، از عطرهای مختلف برای افزایش جذابیتشان استفاده میکنند یا فضای موردنظر را معطر میکنند تا در رابطه خود لذت بیشتری به دست بیاورند.
حس بویایی بر تمایلات جنسی :
تحقیقات همچنین نشان داده اند که کسانی که مشکلات بویایی دارند ٬ بیشتر از دیگران دچار سرد مزاجی میشوند . در طبیعت فرومون ها بوهای بی بویی هستند که به حیوانات اجازه میدند که با توجه به آن جفت خود را پیدا کنند . دانشمندان مطالعاتی روی انسان انجام داده اند تا ببینند که آیا انسان ها هم دارای فرومون هستند و اینکه آیا ما نیز با استفاده از فرومون همسر خود را انتخاب میکنیم . مطالعه بر روی ۲۹ زن انجام شد . محققان به بدن ۹ نفر از آنان لباسی را که با نمونه های مطبوع جمع آوری شده بود مالیدند . بعد از دو ماه ٬ نیمی از زنان بوی زنانی را که در مراحل اولیه عادت ماهانه بودند را بوکردند و باقی آنان بوی زنانی را که در حال حاضر در مرحله تخمک گذاری بودند را بو کردند . هیچ یک از زنان شرکت کننده بویی را تشخیص ندادند اما تغییراتی در عادت ماهانشان اتفاق افتاد . برخی از زنانی که از نمونه های زنانی که در مرحله قبل از تخمک گذاری و زمان چرخه قاعدگی بودند ٬ چرخه قاعدگی ماهانشان ۱/۷ روز کوتاه تر شد . و زنانی که از نمونه های زنانی که در زمان تخمک گذاری بودند استفاده میکردند ٬ چرخه قاعدگیشان ماهانه ۱/۴ روز افزایش پیدا کرد . زنان شرکت کننده در این تحقیق ادعا کردند که شرکت در این گروه و در کنار دیگر زنان گروه بودن ٬ روی چرخه قاعدگیشان تأثیر گذاشته است .
حس بویایی برای بسیاری از موجودات زنده و انسان یکی از مهم ترین راه های تعامل با محیط زیست است.
منابع:
نقش فرومون در حس بویایی
درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»
بوها با روان انسان چه میکنند؟
بوها قادرند خاطرات گذشته ما را در یک هزارم ثانیه زنده کنند و بر سیستم عصبی ما تاثیر بگذارند و بو هایی که خاطرات شیرین را زنده می کنند تاثیر مثبتی بر تصمیم گیری های انسان دارند.
به گزارش ایرنا به نقل از دویچه وله: پاسخ این پرسش که بوها با روان انسان چه می کنند با بررسی آناتومی مغز امکان پذیر است. بوها ابتدا توسط پیاز بویایی پردازش می شوند. نقطه ای که از داخل بینی آغاز می شود و تا انتهای مغز پیش می رود.
پیاز بویایی با دو نقطه مغز که مسئول هیجانات و حافظه ما هستند پیوندی مستقیم دارد: آمیگدالا و هیپوکامپوس. نکته جالب توجه این است که اطلاعاتی که به حس بینایی، شنوایی و لامسه مربوط هستند از این ناحیه عبور نمی کنند. شاید به همین خاطر است که بویایی بیشتر از هر حس دیگری تداعی کننده خاطرات و هیجانات عاطفی انسان است.
حس بویایی از ابتدایی ترین و اسرارآمیزترین حواس شش گانه انسان است. انسان قادر است هزاران بوی متفاوت را از هم تمیز دهد. بوها اغلب نخستین علامتی هستند که ما را از وجود امنیت یا امکان بروز خطر آگاه می کنند. بوها قادرند رفتار انسان را در سطح غریزه و ناخودآگاه هدایت کنند. رایحه ها می توانند در یک هزارم ثانیه حالات و واکنش های مثبت یا منفی روانی در ذهن ما ایجاد کنند.
بوها می توانند خاطرات ناخوشایندی را که در حافظه ناخودآگاه پنهان شده است نیز بیدار کنند. برای مثال در یکی از موارد بوی بنزین برای شخص تداعی کننده واقعه ای در جنگ ویتنام بود. برای او استشمام این بو با تصاویری از انفجار و آتش و دود همراه شد. این بو یادآور روزی بود که او موفق به نجات هم رزمانش نشده بود و بوی بنزین به مثابه یادآوری احساس گناهی بود که 30 سال پیش تجربه کرده بود.
به عقیده پژوهشگران خاطرات معمولا در سنین کودکی شکل می گیرند و تاثیر بسیاری بر هدایت رفتارهای انسانی دارند.واکنش عاطفی به بو در افراد مختلف بسته به تجربه شخصی هر یک متفاوت است. برای مثال برخی بوی کود حیوانی را به خاطر تداعی کردن خاطرات گذشته دوست دارند و بسیاری آن را نفرت انگیز می دانند.
این برداشت ها تا حد زیادی به پیشینه و خاطرات گذشته بستگی دارد اما عوامل فرهنگ و جغرافیایی نیز در آن دخیل هستند. بوی مرکبات در آمریکای شمالی و اروپا از جمله رایحه های شادی بخش و بوی اسطوخودوس آرامش بخش به شمار می آیند. در ژاپن عطر یاسمن تداعی گر آرامش و سکون و عطر گل رز انرژی زا و شادی بخش است.
بویی که برای فضای اطرافتان برمی گزینید می تواند رفتار فردی شما را در جهت مثبت هدایت کند. این بو تحت کنترل شماست و می تواند انگیزه بخش باشد.
بوها همچنین قادرند خاطرات پنهان در ناخودآگاه را آزاد کند، برخی نیز می توانند با بخش هایی در مغز که مسئول خاطرات بصری ما هستند ارتباط برقرار کنند.
از دست دادن یک حس بویایی میتواند به از دست دادن یک مسیر مهم احساسات و خاطرات منجر شود.
منابع:
درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»