اولفکتِرین
(کیت درمان اختلالات بویایی)
درمان اختلالات بویایی، وابستگی زیادی به علّت زمینهای ایجاد اختلال دارد. اختلالات مرتبط با انسداد مسیر بویایی معمولاً با درمانهای متداول برطرف میشوند، در حالی که درمان اختلالات حسّی در بسیاری از موارد بینتیجه میماند. در شماری از آسیبهای سیستم بویایی، نورونهای گیرندهی بویایی با گذشت زمان ترمیم و بازسازی میشوند، اما به دلیل نداشتن نظم و جهتگیری صحیح، توانایی بویایی فرد بهبود نمییابد.
تمرین بویایی (Olfactory Training) یک روش جدید برای توانبخشی حس بویایی است که در آن نورونهای بازسازی شده با قرارگیری در معرض بوهای خاص جهتگیری مینمایند. تحقیقات نشان میدهند که نورونهای گیرندهی بویایی انسان توانایی ترمیم و بهبود دارند و قرارگیری در معرض برخی بوها به صورت مداوم میتواند به بازیابی حس بویایی کمک کند. در این روش فرد به صورت مداوم و کوتاه مدت در معرض بوهای خاص در یک دوره زمانی قرار میگیرد. به این ترتیب وقتی که نورونهای گیرندهی بویایی ترمیم و بازسازی میشوند، بوها میتوانند جهت گیری مناسب را در آنها ایجاد نمایند.
اولفکتِرین، یک کیت درمان اختلالات بویایی به روش تمرین بویایی (Olfactory Training) است که در آن چهار ماده معطر که سررده هرم بویایی میباشند، قرار داده شدهاند. تحقیقات نشان دادهاند که استفاده ار این کیت دوبار در روز و به مدت 12 هفته باعث بهبود عملکرد بویایی در افراد دچار اختلال پس از عفونت (Postinfection) یا ضربه به سر (Post Trauma) و یا کسانی که حس بویایی خود را به دلایل نانشاخته ( ایدیوپاتیک) از دست دادهاند، میگردد.
توصیه میشود قبل از شروع درمان، حس بویایی بیمار با استفاده از «تست بویایی کامل» مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از اتمام دوره درمان (12 هفته)، مجدداً تست بویایی انجام شود تا میزان بهبود بویایی بیمار مشخص شود.
شما میتوانید حس بویایی فرزند خود را با چرخ و فلک بوها ارزیابی کنید.
شما میتوانید حس بویایی خود را با استفاده از تست بویایی استاندارد ایران ارزیابی کنید.
منابع:
درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»
تست آستانه بویایی
Smell Threshold Test
شما میتوانید حس بویایی فرزند خود را با چرخ و فلک بوها ارزیابی کنید.
شما میتوانید حس بویایی خود را با استفاده از تست بویایی استاندارد ایران ارزیابی کنید.
منابع:
تغییر حس چشایی در بارداری
حس چشایی که یکی از حواس پنجگانه ماست در واقع ترکیبی از چند حس است که به مغز میگوید مزهها چطور هستند.
برخی از زنان مدعی هستند که در نخستین مراحل بارداری، در حس چشایی و بویایی شان تغییراتی رخ میدهد. علت این مسئله تغییرات هورمونی ای است که در بدن رخ میدهد. همراه با طعم فلز، در اشتهایشان هم تغییر ایجاد میشود یا از بعضی غذاها بیزار میشوند که البته در زنان باردار کاملا طبیعی و شایع است. در این مورد، طعم فلز در دهان به خودی خود خوب شده و از بین میرود.
پزشکان میگویند دلیل اصلی احساس مزه تلخ در دهان، ترشح یک نوع اسید در معده است که از مری بالا میآید و انتهای زبان را تلخ میکند. اما در بارداری اینگونه نیست و علت این امر ترشح هورمون استروژن است.
یکی از علائم شایع در سه ماهه اول بارداری در برخی زنان حامله، احساس مزه تلخ یا ترش و یا طعم فلز در دهان است که این بدمزگی دهان به طور مداوم در کل روز وجود دارد، چه غذایی بخورید و چه نخورید.
مزه بد دهان
برای بدمزگی دائمی دهان در برخی زنان باردار، دلایل متعددی ذکر شده است.بیشتر مطلعات افزایش هورمون استروژن در بارداری را دلیل این بدمزگی می دانند که طعم دهان و بویایی شما را تغییر می دهد.
هورمون های بارداری و به خصوص هورمون استروژن، نقش مهمی در کنترل و تعدیل حس چشایی دارند.موقع بارداری، سطح هورمون استروژن و در نتیجه حس چشایی به میزان زیادی تغییر می کند.به علاوه، حس چشایی و بویایی با هم در ارتباط هستند. بنابراین تغییر حس بویایی در بارداری نیز ممکن است باعث بدمزگی دهان شود.
برخی بررسی ها می گویند در طی بارداری، جوانه های چشایی روی سطح زبان بزرگ تر می شوند و مزه دهان را عوض می کنند.
تلخی و بدمزگی دهان همانند تهوع بارداری بایستی در سه ماهه دوم حاملگی بهتر شود و اگر خوش شانس باشید با هم از بین بروند، زیرا در سه ماهه دوم بارداری، سطح هورمون های بارداری کمی تثبیت می شود.
بسیاری از این زنان باردار اظهار می کنند مسواک زدن مرتب دندان ها بدمزگی دهانشان را دور می کند.برای کاهش تلخی دهان، چند بار در روز آب نمک و یا محلول رقیق جوش شیرین را در دهان خود غرغره کنید.
مکیدن آب نبات نعنایی، جویدن آدامس نعنایی، مکیدن خوراکی های ترش مثل لیموترش و یا آب نبات ترش ممکن است در برخی زنان مفید باشد.در حالیکه برخی دیگر می گویند مصرف خوراکی های شیرین مثل آب نبات شیرین و خوراکی های نشاسته ای مانند چیپس، این مزه بد دهان را کم می کند.
برای کاهش مزه فلز در دهان می توانید موادغذایی اسیدی مانند آب مرکبات، لیموناد و خوراکی های سرکه ای را امتحان کنید.این موادغذایی نه تنها طعم فلز دهان را کاهش می دهند، بلکه میزان تولید بزاق را در دهان افزایش می دهند.
اگر قرص ویتامین و یا املاحی را مصرف می کنید که باعث بدمزگی دهان شما می شود، به پزشک خود بگویید تا در صورت امکان، نوع آن را تغییر دهد.
هر بار که دندان های خود را مسواک می زنید، روی زبان خود را هم به آرامی مسواک بکشید و یا چند بار در روز آب نمک و یا محلول رقیق جوش شیرین را در دهان خود غرغره کنید.
برای درست کردن آب نمک، یک قاشق مرباخوری نمک را در یک لیوان آب حل کنید و برای محلول جوش شیرین، یک چهارم قاشق مرباخوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کنید.این محلول ها PH دهان شما را خنثی می کنند و بدمزگی دهان شما تا مدتی برطرف می شود.
بنابراین خوب است این درمان های راحت، ارزان قیمت و مطمئن را در خانه امتحان کنید تا ببینید کدام یکی از آنها برای شما مفید است.البته مهم، حیاتی و لازم است که همیشه هر گونه عارضه و یا علامتی را که در طی بارداری خود مشاهده می کنید، به پزشک متخصص خود بگویید تا شما را راهنمایی کند و خدای نکرده مشکل حادی در شما وجود نداشته باشد.
منابع:
اگر نمی توانید بوی گل رُز را احساس کنید، شاید به افسردگی مبتلا هستید؛ چون نتایج یک تحقیق جدید نشان داده است که بخشی از مغز بیماران افسرده که مسؤل حس بویایی است، کوچک تر از اندازه ی طبیعی است.
به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا، یافته ی جدید می تواند توجیه کند که چرا بسیاری از اختلالات روانی مثل افسردگی، شیزوفرنی و اختلال افسردگی فصلیمی توانند حس بویایی را سرکوب کنند و این تحقیق کاربردهایی برای درمان خود افسردگی دارد.
به گزارش مجله علمی نیوساینستیت، محققان دانشکده پزشکی یک دانشگاه در آلمان برای رسیدن به این نتیجه 21 فرد مبتلا به افسردگی حاد و 21 فرد سالم را در معرض یک ماده شیمیایی با بوی بسیار خفیف قرار دادند که به تدریج بر غلظت این بو افزوده شد تا جایی که داوطلبان توانستند آن را استشمام کنند.
محققان همچنین پیازهای حس بویایی را در داوطلبان اندازه گیری کردند که بخشی از مغز هستند و حس بویایی را در ما ایجاد می کنند.
پژوهشگران دریافتند، کسانی که به افسردگی دچار نبودند، می توانستند در غلظت های بسیار پایین، بوی این ماده ی شیمیایی را استشمام کنند. در حالی که افراد افسرده قادر به این کار نبودند. به علاوه در بیماران افسرده اندازه ی پیازهای بویایی 15 درصد کوچک تر بود.
پژوهشگران اعلام کردند:زنانی که بیشتر عطر میزنند، احتمالا مبتلا به بیماری روانی افسردگی هستند.
تحقیقات جدید نشان میدهد:زنان مبتلا به افسردگی در معرض از دست دادن حس بویایی خود قرار دارند و به همین علت زیاد به خودشان عطر میزنند.
پژوهشگران در این مطالعات که در نشریه آنلاین ساینس دیلی منتشر شده به رابطه بین افسردگی و از دست دادن حس بویایی پی بردهاند.
به گفته پژوهشگران، زنان افسرده حس بویایی را در غدد بویایی از دست میدهند.
منابع:
افسردگی با از دست دادن حس بویایی
اگر دچار اختلال در حس چشایی شده اید بهتر است با برخی روش های درمانی دراین زمینه آشنا شوید استفاده از برخی خوردنی ها در این زمینه به شما کمک خواهد کرد برای تقویت حواس چشایی برخی موادغذایی به کمک شما خواهند آمد ناگفته نماند برخی بیماری ها مانند سرماخوردگی می توانند به صورت موقت باعث بروز اختلال در حس چشایی شوند .
مانند تمام قسمتهای بدن، حس چشایی ما هم ممکن است بیمار شود. یکی از شایعترین بیماریهای حس چشایی، این است که شخص بدون اینکه چیزی در دهان داشته باشد، مزه ناخوشایندی را در دهانش احساس میکند. گاهی ممکن است افراد در تشخیص مزههای مختلف دچار مشکل شوند یا بعضی از مزهها را به خوبی احساس نکنند. به ندرت هم پیش میآید که شخصی هیچ مزهای را با هیچ شدتی احساس نکند. گاهی اوقات، اختلالات حس چشایی با سوزش زبان همراه میشود که این مشکل معمولا بین خانمهای میانسال شایعتر است. اختلال حس چشایی ممکن است مادرزادی باشد یا در طول سالها به دلیل حوادث و به صورت اکتسابی اتفاق بیفتد. از عواملی که ممکن است حس چشایی را دچار اشکال کنند، میتوان به این موارد اشاره کرد: عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی و گوش میانی، رادیوتراپی )اشعهدرمانی) در سرطانهای سر و گردن، مصرف بعضی داروها )آنتیبیوتیکها، آنتیهیستامینها و...)، شکستگیهای ناحیه سر، جراحیهای ناحیه گوش، بینی و جراحیهای دندانی (مانند جراحی دندان عقل و جراحیهای گوش میانی) و بهداشت بد دهان و مشکلات دندانی.
توانائی جوانههای چشایی روی زبان محدود است. این جوانهها فقط چهار مزه شیرینی، شوری، ترشی، و تلخی را تشخیص میدهند. حس بویایی است که طعمهای ظریف را درک میکند. (به بخش کاهش بویایی، مراجعه کنید. همان عوامل که باعث فقدان بویایی میشوند اغلب باعث کاهش حس چشایی میگردند(.
در واقع، ۸۰ تا ۹۰ درصد کسانی که فکر میکنند چشایی خود را از دست دادهاند، اشتباه میکنند؛ حس بویایی
آنها از بین رفته است. و در ۱۰ تا ۲۰ درصد بقیه، جوانههای چشائی آسیب
دیدهاند که ممکن است ناشی از عفونت گوش یا عمل جراحی گوش میانی باشد؛ به
این علت که عصب اصلی جوانههای چشایی از گوش میانی میگذرد. این
گرفتاریهای گوش فقدان کامل چشایی را باعث نمیشوند، بلکه طعمهای عجیب در
دهان ایجاد میکنند. (در موارد نادر ذائقه فرد به کلی از بین میرود؛
غالباً فقط کاهش مییابد یا مختل میشود(.
عفونت
قارچی زبان (کاندیدیاز) هم چشایی را تغییر میدهد. عدم رعایت بهداشت دهان و
عفونت دندان و پوسیدگی آن توانائی احساس مزهها را مختل میکنند. اگر آنتیبیوتیک مصرف میکنید، ممکن است دچار التهاب زبان شوید.
کم
بودن آهن در برنامهٔ غذائی به کمخونی منجر میشود که این کمخونی التهاب
زبان ایجاد کرده و چشایی را خراب میکند. محققان دریافتهاند که کمبود
ویتامین B۱۲، فولات، و روی در بدن هم گرفتاریهای چشایی میآورند.
اگر بعد از غذا سیگار میکشید، این اختلال چشایی دو برابر میشود، چون سیگار جوانههای چشایی را میسوزاند.
کسانی که برای درمان سرطان پرتودرمانی شدهاند، و نیز آنهائی که آسیبهای شدید به سرشان خورده است، حس چشایی خود را از دست دادهاند. و بهندرت، تومورهای دهان، مغز، یا ساقهٔ مغز هم ذائقه ر آسیب میرسانند.
علل شایع از دست دادن طعم و مزه :
بیماری ریفلاکس معده و مری ( G E R D ) ،
عفونت و یا آبسه دهان ، بهداشت ضعیف دهان و دندان ، پرتو درمانی ، عفونت
غدد بزاقی ، عفونت غدد بزاقی ، سندرم شوگرن ( یک اختلال خود ایمنی است که
با خشکی دهان و چشم ها ) همراه است ، استفاده از توتون و تنباکو ،G l o s s i t i s یک بیماری است که در آن زبان متورم و تغییر رنگ می دهد ، کاندیدیاز دهان و دندان ( عفونت در غشای مخاطی دهان ) ، کمبود ویتامین B12، کمبود روی ، بیماری آلزایمر ، بیماری پارکینسون
علل جدی یا تهدید کننده زندگی از دست دادن طعم و مزه :
در
برخی موارد، از دست دادن طعم و مزه ممکن است نشانه ای از یک بیماری جدی یا
تهدید کننده زندگی باشد که باید فوراً ارزیابی صورت گیرد این علل عبارتند
از:
تومور
مغز ، ضربه به سر ، سرطان دهان ، سکته مغزی ، حمله ایسکمی گذرا ( علائم
مانند سکته مغزی که به طور موقت که ممکن است یک علامت هشدار دهنده از یک
سکته مغزی قریب الوقوع باشد )
منابع:
علل ایجاد اختلالات در حس چشایی